Temat: Leki przeciwbólowe bez recepty
W Polsce najczęściej kupowanymi lekami bez recepty są leki przeciwbólowe. Ich łatwa dostępność powoduje, że nie zdajemy sobie sprawy z działań niepożądanych jakie mogą wywoływać. Z góry zakładamy, że przyjęta tabletka uśmierzy ból bezinwazyjnie.
Niestety należy pamiętać, że każda substancja lecznicza jest lekiem do pewnej dawki, a po jej przekroczeniu staje się trucizną. Każdy przyjęty lek nie tylko pomaga, ale także szkodzi.
Skład leków przeciwbólowych
Leki przeciwbólowe dostępne bez recepty zawierają jeden z trzech składników: kwas acetylosalicylowy, ibuprofen albo paracetamol. Warto zwrócić uwagę na skład leku przy jego doborze. Obecnie rynek farmaceutyczny oferuje wiele preparatów, o różnych nazwach handlowych oraz w różnych dawkach substancji leczniczych. Warto wiedzieć, co się kryje pod nazwami międzynarodowymi substancji leczniczych.
Kwas acetylosalicylowy (Acidum acetylsalicylicum)
Synonimem kwasu acetylosalicylowego jest aspiryna, bądź polopiryna. Należy do NLPZ, czyli niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Prócz działania przeciwbólowego ma także działanie przeciwgorączkowe oraz przeciwzapalne. NLPZ hamują aktywność cyklooksygenaz, a co za tym idzie także syntezę prostaglandyn. Prostaglandyny wpływają min. na wydzielenie śluzu i tworzenie bariery ochronnej w żołądku, dlatego też są przeciwwskazane do stosowania u osób z chorobą wrzodową.
Prócz tego kwas acetylosalicylowy zmniejsza krzepliwość krwi. W mniejszych dawkach (75-150 mg) stosowany jest w profilaktyce u osób ze skłonnością do zakrzepicy. Ze względu na to nie może być stosowany u chorych na hemofilię oraz u osób, które czekają na zabiegi operacyjne.
Aspiryny nie mogą stosować także kobiety w ciąży, gdyż powoduje ona nadciśnienie płucne u noworodków.Mamy powinny także pamiętać o tym, że nie wolno go podawać dzieciom do 12 rż. ze względu na możliwość występowania zespołu Reya (objawia się on patologicznymi zmianami w wątrobie oraz mózgu).Wskazaniem do stosowania aspiryny są wszelkiego rodzaju bóle, min. miesiączkowe. Maksymalna dawka dobowa kwasu acetylosalicylowego wynosi 4g.Preparatem z kwasem acetylosalicylowym jest Polopiryna S.
Ibuprofen (Ibuprofenum)
Także należy do NLPZ i ma takie samo działanie jak kwas acetylosalicylowy. Powoduje jednak mniej działań niepożądanych. Przeciwwskazany jest u kobiet w ciąży, jak każdy NLPZ. Lek może być stosowany u małych dzieci. Obecnie na rynku pojawiło się bardzo dużo preparatów z ibuprofenem. Tak jak w przypadku kwasu acetylosalicylowego podrażnia żołądek, dlatego nie wolno go stosować osobom z chorobą wrzodową. Częściej niż działanie przeciwbólowe wykorzystuje się jego działanie przeciwzapalne, np. w chorobach reumatycznych.
Maksymalna dawka dobowa wynosi 1,2g.Przykładowe preparaty: Ibuprom, Ibum, MIG, Nurofen, Ibumax
Paracetamol (Paracetamolum)
Najczęściej stosowany preparat na wszelkiego rodzaju bóle, np. miesiączkowe. Nie wykazuje działania przeciwzapalnego, lecz tylko przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Może być stosowany u osób z chorobą wrzodową żołądka. Przeciwwskazany jest natomiast u osób z chorobami wątroby. Podawany w zbyt dużych dawkach uszkadza hepatocyty wątroby, co jest spowodowane wytwarzaniem szkodliwego metabolitu w wyniku przemian rozkładu paracetamolu w organizmie (u dzieci zjawisko to nie występuje, gdyż nie mają one do końca rozwiniętego układu enzymatycznego i nie dochodzi u nich do wytworzenia tego metabolitu). Nie wolno go stosować osobom nadużywającym alkohol i przyjmującym inne leki, które obciążają wątrobę.
Dobowa dawka maksymalna wynosi 3-4g. W preparatach z paracetamolem często występuje kofeina, która wzmacnia jego działanie. Preparaty z paracetamolem są najczęściej polecane pacjentom przez farmaceutów na wszelkiego rodzaju bóle. Duży procent osób go przyjmujących skarży się na niedostateczną skuteczność jego działania. Jest to lek pierwszego wyboru w leczeniu gorączki u małych dzieci.
Przykładowe preparaty z paracetamolem: Apap. Codipar, Efferalgan, Acenol. Calpol
Kilka słów podsumowania o lekach przeciwbólowych
Warto rozważnie wybierać leki przeciwbólowe oraz nie przekraczać zalecanych dawek. Te dostępne bez recepty mają szeroki zakres działania i często wykazują wiele działań niepożądanych. Jeżeli ból się nasila i staje się przewlekły warto skonsultować się z lekarzem. Badania szacują, że jedną z głównych przyczyn występowania choroby wrzodowej w Polsce jest nadużywanie NLPZ.
E. Janicka