Choroba wieńcowa

Choroba wieńcowa (choroba niedokrwienna serca) jest zespołem chorobowym charakteryzującym się stałym lub napadowym niedokrwieniem serca spowodowanym znaczącym zwężeniem (niekiedy - zamknięciem) światła tętnic wieńcowych, odżywiających mięsień serca.

Istotą choroby jest stała lub okresowa nierównowaga pomiędzy zapotrzebowaniem mięśnia sercowego na tlen i energię a możliwościami ich dostawy. Nierównowaga ta szczególnie wyraźnie zaznacza się w czasie wysiłku fizycznego wykonywanego przez osobę dotkniętą chorobą. Szybciej i silniej kurczące się wówczas serce potrzebuje więcej tlenu. Zwężone tętnice wieńcowe nie są w stanie sprostać takiemu zapotrzebowaniu. W tej sytuacji dochodzi do niedotlenienia mięśnia sercowego. Podobne zjawisko zachodzi w innych sytuacjach, w których także zwiększa się zapotrzebowanie serca na tlen, np. w stanach gorączkowych czy w nadczynności tarczycy.

Z drugiej strony - zmniejszenie dostaw tlenu przy niezmienionym nań zapotrzebowaniu może także doprowadzić do wystąpienia objawów choroby wieńcowej. I tak, osoby z chorobą niedokrwienną serca doznają czasem bólów wieńcowych wysoko w górach albo w czasie długotrwałego lotu samolotem, kiedy ciśnienie rozpuszczonego tlenu we krwi znacząco się obniża.

I) Przyczyny powstania choroby wieńcowej

Przyczyny choroby wieńcowej mogą być różne: brak ruchu, siedzący tryb życia, podwyższony cholesterol, wiek, nadmierne spożycie alkoholu i papierosów, stres, predyspozycje genetyczne, nadwaga lub też inne choroby (np. cukrzyca czy nadciśnienie tętnicze).
Choroba wieńcowa ma przede wszystkim podłoże miażdżycowe. U ludzi z miażdżycą w ścianie naczyń wieńcowych, podobnie jak w ścianach innych tętnic, tworzą się blaszki miażdżycowe, których obecność powoli prowadzi do zwężenia świata naczyń i upośledzenia dopływu krwi do mięśnia sercowego.

Budowa blaszek miażdżycowych oraz ich skład może mieć istotny wpływ na przebieg i objawy choroby wieńcowej. U jednych - blaszki zawierają dużo elementów łącznotkankowych (włókien kolagenowych), które czynią je stabilnymi, tj. mało podatnymi na pęknięcie lub rozerwanie, u innych chorych - blaszki miażdżycowe są mało stabilne, "miękkie", podatne na rozerwanie, ponieważ zawierają znaczne ilości komórek wypełnionych cholesterolem, a także znaczne ilości cholesterolu pozakomórkowego, natomiast mało włókien kolagenowych, nadających blaszce właściwości sprężyste i chroniących je przed urazami.

W przypadkach ostro rozwijającego się niedokrwienia mięśnia sercowego, w zwężeniu światła tętnic wieńcowych, oprócz blaszki miażdżycowej, mają także udział skurcz okrężnych mięśni gładkich tych tętnic oraz szybko formująca się, zwykle w miejscu pęknięcia blaszki, skrzeplina, złożona głównie z płytek krwi (trombocytów). Ta skrzeplina może całkowicie zamknąć zwężone światło naczynia wieńcowego i spowodować wystąpienie albo zawału (martwicy) serca, albo - w wyniku ogromnej niestabilności elektrycznej w obszarze dramatycznie niedokrwionym - migotania komór, zaburzenia rytmu będącego główną przyczyną nagłej śmierci sercowej.

II) Symptomy choroby wieńcowej

Klasycznym objawem choroby wieńcowej jest ból w klatce piersiowej. W większości przypadków ból ma specyficzny, typowy charakter – umiejscowiony jest za mostkiem, przypomina gniecenie i dławienie oraz promieniuje do żuchwy lub do ramion. Dolegliwościom bólowym zazwyczaj towarzyszy duszność i uczucie kołatania serca.

Czasami jednak ból jest niespecyficzny - może przypominać nerwoból lub uczucie pieczenia podobne do zgagi. Wyróżniamy także tzw. maski zawałowe. Są to dolegliwości pojawiające się w momencie zawału, które imitują horoby zupełnie innych narządów. Wyróżniamy maskę brzuszną (przypominającą niestrawność lub zatrucie pokarmowe) oraz maskę płucną zawału (przypominającą zaburzenia oddychania charakterystyczne dla chorób układu oddechowego).

Objawy choroby wieńcowej

- dławicowe bóle w klatce piersiowej,
- coraz częściej pojawiająca się zadyszka,
- stany podgorączkowe niezwiązane z przeziębieniem,
- nagły silny ból za mostkiem, promieniujący do rąk i żuchwy, z towarzyszącą dusznością i lękiem,
- silny ból głowy, szczególnie z tyłu, z zaburzeniami widzenia, sennością, nudnościami,
- nagłe uczucie nierównego, szybkiego bicia serca z osłabieniem, zawrotami głowy,
- nagłe zasłabnięcie.
Istnieje czterostopniowa klasyfikacja zaawansowania choroby wieńcowej oparta na związkach bólów wieńcowych z wykonywanym wysiłkiem fizycznym. Ta klasyfikacja jest dzisiaj światowym standardem:
I - bóle dławicowe jedynie podczas ciężkich wysiłków,
II - bóle dławicowe są niewielkie podczas zwykłych czynności. Bóle pojawiają się podczas np. szybkiego wchodzenia po schodach, na drugie piętro i wyzej,
III - znaczne dolegliwości wieńcowe, np. podczas wolnego wchodzenia na pierwsze piętro
IV - bóle dławicowe podczas niewielkich wysiłków i bóle spoczynkowe.

III) Możliwe powikłania

Choroba wieńcowa może doprowadzić do zawału serca, gdy określone obszary serca nie są dostateczenie zaopatrzone w tlen przez naczynia wieńcowe.
Jeśli w czasie choroby wieńcowej dochodzi do jednego lub więcej zawałów serca, może to prowadzić do licznych komplikacji:
Zaburzenia rytmu serca
Osłabienie mięśnia sercowego
Rozdarcie ścian serca
Uszkodzenia zastawki sercowej
Zapalenie osierdzia
Krwiaki na osierdziu
Tworzenie się skrzepów krwi, które wraz z przepływem krwi odrywają się i zatykaj.ą inne naczynia

IV) Leczenie choroby wieńcowej

Istnieje wiele skutecznych sposobów leczenia choroby wieńcowej, od treningu fizycznego poczynając do leczenia farmakologicznego i chirurgicznego. Zależy to od nasilenia objawów i stopnia zajęcia naczyń wieńcowych. W pierwszej kolejności zalecana jest zmiana stylu życia i leki. Metody chirurgiczne rezerwuje się dla przypadków, które nie poddają się leczeniu zachowawczemu. Wysiłek fizyczny - chory uczy się, jak kontrolować czynność serca i intensyfikować wysiłek, który pobudza tętnice wieńcowe do tworzenia krążenia obocznego i zwiększenia przepływu krwi w obszarach niedokrwionych. Leczenie farmakologiczne - jest wiele leków zapobiegających występowaniu objawów choroby wieńcowej. Wybór zależy od tego, czy współistnieją inne choroby, np. nadciśnienie tętnicze. Angioplastyka - jest to podobna do cewnikowania serca, inwazyjna metoda, która pozwala zmniejszyć nasilenie dławicy piersiowej przez mechaniczne rozszerzenie zwężonego naczynia. Pomostowanie aortalno-wieńcowe, bypass jest to operacja zarezerwowana dla ciężkiej postaci choroby wieńcowej, której nie udaje się w dostatecznym stopniu kontrolować za pomocą leków i która nie kwalifikuje się do zastosowania angioplastyki. Pozwala ona zredukować częstotliwość występowania napadów dławicowych i zmniejszyć ryzyko wystąpienia zawału mięśnia sercowego.