Temat: Nadciśnienie tętnicze - na co warto uważać
Coraz więcej ludzi cierpi na nadciśnienie tętnicze. Choroba charakteryzuje się wysokim ciśnieniem krwi w naczyniach krwionośnych i sercu, nie tylko znacznie podnosząc ryzyko zawału serca, udaru czy dalszych chorób układu krwionośnego, ale także nieleczone prowadzi do poważnych dolegliwości i zmniejsza długość życia.
W większości przypadków powstania nadciśnienia tętniczego wpływ ma wiele czynników takich jak: wiek, styl życia czy odżywianie. Siła z jaką krew transportuje ważne składniki odżywcze i tlen przez naczynia krwionośne określa się jako ciśnienie krwi. Przy nadciśnieniu tętniczym, ciśnienie krwi przekracza określoną wartość.
I) Przyczyny powstania nadciśnienia
Nadciśnienie tętnicze pierwotne
-wiek:
Wraz z wiekiem naczynia krwionośne stają się coraz mniej elastyczne i zwiększa się ich opór, co prowadzi do wzrostu ciśnienia krwi.
-odżywianie:
Produkty bogate w tłuszcze powodują miażdżycę naczyń i nadwagę, co powoduje dalszy wzrost ciśnienia. Duża konsumpcja soli zwiększa objętość krwi w systemie naczyń krwionośnych, a co za tym idzie wzrasta ciśnienie krwi.
-nadwaga:
Przy dużej ilości tkanki tłuszczowej zwiększa się obwodowy opór naczyń. Prowadzi to do zwiększenia rzutu serca (ilość krwi, które serce musi przepompować) Pacjenci dotknięci nadwagą cierpią często na zespół bezdechu śródsennego. Odznacza się przerwami w oddychaniu i chrapaniem.
-brak ruchu:
Przy małej ilości ruchu system nerwowy i naczynia krwionośne nie reagują odpowiednio na fizyczne obciążenia. Nietrenowane mięśnie wykorzystują będące do dyspozycji składniki odżywcze oraz tlen o wiele gorzej niż mięśnie wytrenowane. To wszystko prowadzi do wzrostu ciśnienia.
-alkohol:
Poprzez dużą konsumpcję alkoholu wzrasta rzut serca, częstotliwość uderzeń serca, a przez to także ciśnienie krwi. Przy regularnej i dużej konsumpcji alkoholu wzrasta ryzyko poswatania nadciśnienia tętniczego. Alkohol może także zmniejszyć efekt leków.
-stres:
Stres psychiczny, prywatny czy w pracy, ale także czynniki stresogenne jak, hałas prowadzą do wzrostu ciśnienia krwi.
-palenie
Przez konsumpcję nikotyny zwężają się naczynia, tak że krótkotrwale zwiększa się ciśnienie. Palenie na dłuższą metę nie ma wpływu na ciśnienie krwi, jednakże wzrasta ryzyko schorzeń krążenia wieńcowego.
Nadciśnienie tętnicze wtórne
O nadciśnieniu tętniczym wtórnym mówimy, gdy nadciśnienie tętnicze występuje na tle innej choroby. Należy je podejrzewać, zwłaszcza gdy pojawia się ono w młodym wieku. Do chorób powodujących nadciśnienie należą: przewlekłe choroby nerek, nadciśnienie naczyniowonerkowe, hiperaldosteronizm pierwotny, zwany inaczej zespołem Conna, zespół Cushinga, guz chromochłonny, obturacyjny bezdech senny, koarktacja aorty.
II) Symptomy
Często nie docenia się zagrożenia, jakim jest nadciśnienie tętnicze. Nadciśnienie tętnicze przez dłuższy czas może przebiegać bezobjawowo. Czasami jedynym objawem mogą być bóle głowy.
Istotne symptomy pojawiają się najczęściej w przypadku rozwinięcia się powikłań narządowych. Z czasem wraz z trwaniem podwyższonego ciśnienia dochodzi do przerostu lewej komory serca, rozwoju miażdżycy, głównie w tętnicach szyjnych, nerkowych i kończyn dolnych, a tym samym zwiększa się ryzyko zawału mięśnia sercowego, udaru mózgu czy upośledzenia czynności nerek. W przypadku nadciśnienia wtórnego, wartości ciśnienia zazwyczaj są bardzo wysokie. Chory może słabo reagować na leczenie. W nadciśnieniu wywołanym guzem nadnerczy, charakterystyczne są napady wysokiego ciśnienia z towarzyszącym przyspieszeniem akcji serca, zaczerwienieniem twarzy.
III) Możliwe powikłania
U chorych z długo trwającym nadciśnieniem tętniczym dochodzi do przerostu mięśnia lewej komory serca, a następstwem tego jest rozwój niewydolności serca, zaburzeń rytmu, a nawet zawał serca. Wszystkie te powikłania zwiększają ryzyko nagłego zgonu. Nadciśnienie tętnicze jest także uważane za czynnik ryzyka choroby wieńcowej, udaru i niewydolności serca. Dlatego tak istotne jest leczenie obniżające wartości ciśnienia. Nadciśnienie tętnicze oprócz zmian w sercu, prowadzi do rozwoju zmian strukturalnych w naczyniach krwionośnych, zarówno w obrębie dużych tętnic, jak i naczyń małego kalibru oraz tętniczek oporowych. Powoduje także przerost i przebudowę ściany naczyń, upośledza czynność śródbłonka oraz przyspiesza rozwój miażdżycy. W wyniku przebudowy naczyń dochodzi do ich zwężenia. Miażdżyca tętnic kończyn dolnych objawia się chromaniem przestankowym, czyli bólem kończyn w trakcie chodzenia, czy jazdy na rowerze. Miażdżyca naczyń mózgowych powoduje zaburzenia pamięci, koncentracji a nawet może doprowadzić do udaru mózgu.
IV) Leczenie nadciśnienia tętniczego
Leczenie nadciśnienia tętniczego obejmuje trzy elementy: zmianę stylu życia, stosowanie leków hipotensyjnych (obniżających ciśnienie tętnicze krwi) oraz modyfikację innych czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych (tak by zminimalizować ryzyko powstania powikłań nadciśnienia tętniczego). Docelowe wartości ciśnienia wynoszą poniżej 140/90 mmHg z wyjątkiem osób z współtowarzyszącą cukrzycą i innymi chorobami zwiększającymi ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych, u których wartości docelowe wynoszą poniżej 130/80 mmHg.
Modyfikacja stylu życia obejmuje:
1. zmniejszenie masy ciała do wartości prawidłowej;
2. niepalenie tytoniu;
3. dietę śródziemnomorską (ograniczenie produktów mięsnych, smażonych, duża ilość świeżych warzyw i owoców, spożywanie produktów rybnych i oliwy z oliwek);
4. zwiększenie aktywności fizycznej – powyżej 30 minut dziennie przez większość dni w tygodniu (np. szybki spacer);
5. ograniczenie spożycia alkoholu;
6. zmniejszenie spożycia sodu (soli kuchennej) do minimum. Należy pamiętać; że większość półproduktów dostępnych w sklepach dostarcza bądź przekracza zalecaną dawkę soli −jeżeli to możliwe, należałoby więc całkowicie wyeliminować „dosalanie” potraw.
Leki należy zażywać codziennie, a leczenie trwa do końca życia. Co istotne, nie jest możliwe wyleczenie z nadciśnienia tętniczego, chyba że ma ono podłoże wtórne i wyleczymy chorobę, które powoduje nadciśnienie. Tylko takie postępowanie przyniesie zamierzone efekty oraz uchroni przed rozwojem powikłań. Leki należy zażywać o stałych porach, zgodnie z zaleceniami lekarza. Nie powinno się samodzielnie redukować lub zwiększać dawek leków. Należy natomiast często mierzyć ciśnienie tętnicze i zapisywać wartości w dzienniczku, które następnie przedstawia się lekarzowi w czasie badań kontrolnych.